Jangan Umumkan Istilah Yang Pada Lafaznya Ada Persamaan.

1- Di dalam kitab Taqrib at-Tahzib karangan al-Imam al-Hafidz Ibn Hajar al-‘Asqalani Rahimahullah (w. 852 h.), beliau meletakkan huruf-huruf tertentu sebagai singkatan bagi para perawi. Sebagai contoh: Huruf خ merujuk kepada al-Bukhari. Huruf م merujuk kepada Muslim. Manakala huruf ق merujuk kepada Ibn Majah al-Qazwini.

Manakala di dalam kitab al-Jami’ as-Soghir karangan al-Imam as-Suyuthi Rahimahullah (w. 911 h.), beliau juga turut meletakkan huruf-huruf tertentu sebagai singkatan bagi perawi. Di sisi beliau, huruf خ merujuk kepada al-Bukhari. Huruf م merujuk kepada Muslim. Manakala huruf ق membawa maksud Muttafaq ‘Alaih.

2- Perkataan Muttafaq Alaih masyhurnya merujuk kepada hadis yang diriwayatkan oleh al-Imam al-Bukhari dan al-Imam Muslim daripada Sahabat yang sama. Namun, apabila kita membaca kitab 'Muntaqa al-Akhbaar' karya Majd ad-Din Ibn Taimiyyah (datuk kepada Syaikhul Islam Ibn Taimiyyah), kita akan dapati bahawa perkataan Muttafaq Alaih merujuk kepada hadis yang diriwayatkan oleh al-Imam Ahmad, al-Bukhari, dan Muslim.

Justeru, menjadi kesilapan ilmiah jika kita menyamakan Muttafaq Alaihi di sisi Majd ad-Din Ibn Taimiyyah dengan para Ulama' lainnya.

3- Perkataan (Munkar al-Hadis) di dalam ilmu Jarh wat Ta'dil. Di sisi al-Imam al-Mubajjal Ahmad bin Hanbal (W. 241 H.), lafaz Munkar al-Hadis merujuk kepada perawi-perawi yang sedikit khabar dan hadis-hadisnya.

Adapun perkataan Munkarul Hadis di sisi al-Imam al-Bukhari (w. 256 h.), ia seperti mana yang beliau jelaskan sendiri dengan kata-katanya: "Kesemua yang aku katakan padanya: Munkar al-Hadis, maka tidak halal meriwayatkan hadis darinya".

Oleh itu, tidak boleh disamakan perkataan Munkar al-Hadis di antara al-Imam Ahmad dengan al-Imam al-Bukhari.

4- Lafaz (Gharib) di sisi al-Imam az-Zaila'ie di dalam kitab Nashb ar-Raayah merujuk kepada: لا أصل له (tidak ada asal baginya) manakala lafaz ini berbeza dengan Gharib di sisi al-Imam at-Tirmizi. 

Justeru, terdapatnya di sana perbezaan istilah gharib di sisi az-Zaila'ie dan at-Tirmizi. Ini memerlukan, para penuntut ilmu supaya lebih daqiq (teliti) dalam menggunakan sesuatu istilah atau lafaz. Wallahua'lam.

Muhammad Fahmi Bin Rusli
Aal al-Bayt University, Jordan.

1 April 2013.